Puchar Świata w skokach narciarskich rozpoczął swoją historię w sezonie 1979/1980, wzorując się na Pucharze Świata w narciarstwie alpejskim, który miał swoje początki w 1967 roku. Decyzja o zorganizowaniu rywalizacji dla skoczków narciarskich zapadła na Kongresie FIS w Nicei w maju 1979 roku. Pierwszym triumfatorem Pucharu Świata w skokach narciarskich został Austriak Hubert Neuper, a trzecie miejsce w klasyfikacji generalnej zajął Polak Stanisław Bobak.
Struktura i zasady Pucharu Świata
Puchar Świata w skokach narciarskich to czteromiesięczny cykl zawodów rozgrywanych od połowy listopada do końca marca. W sezonie składa się średnio z 30-35 konkursów indywidualnych i drużynowych. Skoczkowie zdobywają punkty do klasyfikacji generalnej na podstawie wyników poszczególnych zawodów. Zawodnik z największą liczbą punktów na koniec sezonu zdobywa Kryształową Kulę, prestiżową nagrodę dla zwycięzcy całego cyklu. Aktualny lider Pucharu Świata startuje w zawodach w specjalnym, żółtym plastronie. Najlepsza drużyna wygrywa Puchar Narodów, a prowadzona jest również klasyfikacja Pucharu Świata w lotach narciarskich, uwzględniająca tylko konkursy na skoczniach mamucich.
| Punktacja stosowana w Pucharze Świata od sezonu 1993/1994 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejsce | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. | 11. | 12. | 13. | 14. | 15. | 16. | 17. | 18. | 19. | 20. | 21. | 22. | 23. | 24. | 25. | 26. | 27. | 28. | 29. | 30. |
| Punkty | 100 | 80 | 60 | 50 | 45 | 40 | 36 | 32 | 29 | 26 | 24 | 22 | 20 | 18 | 16 | 15 | 14 | 13 | 12 | 11 | 10 | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 |
Decydujące czynniki w przypadku remisów
Gdy dwóch lub więcej zawodników uzyska tę samą liczbę punktów, o losach Kryształowej Kuli decyduje liczba wygranych konkursów w sezonie. Zasada ta była stosowana tylko raz, w sezonie 2014/2015, gdy Severin Freund i Peter Prevc zdobyli tę samą liczbę punktów. Triumfatorem Pucharu Świata został jednak Niemiec, który w tamtym sezonie odniósł dziewięć zwycięstw, w porównaniu do Petera Prevc’a.
| Punktacja konkursów drużynowych do Pucharu Narodów | ||||||||
| Miejsce | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. |
| Punkty | 400 | 350 | 300 | 250 | 200 | 150 | 100 | 50 |
Najczęstsze zwycięstwa i rekordy
Klasyfikację generalną najczęściej, bo czterokrotnie, wygrywali Fin Matti Nykaenen oraz Polak Adam Małysz. Małysz jest jedynym skoczkiem, który osiągnął ten sukces trzy razy z rzędu. Trzykrotnie zwyciężał Andreas Goldberger, a dwukukrotnie triumfowali Armin Kogler, Primož Peterka, Martin Schmitt, Janne Ahonen, Thomas Morgenstern, Gregor Schlierenzauer oraz Kamil Stoch.
Najwięcej zwycięstw w poszczególnych konkursach odniósł Gregor Schlierenzauer, stając na najwyższym stopniu podium aż 53 razy. Drugie miejsce w tej klasyfikacji należy do Matti Nykaenena (46 zwycięstw), a trzecie miejsce ex aequo do Adama Małysza i Kamila Stocha (po 39 wygranych).
Polscy triumfatorzy i klasyfikacja narodów
Poza Małyszem i Stochem, jeszcze siedmiu polskich skoczków zdobyło zwycięstwa w konkursach zaliczanych do klasyfikacji generalnej Pucharu Świata. Pięć razy zwyciężał Dawid Kubacki, trzy razy Piotr Fijas, dwukrotnie najlepsi byli Maciej Kot i Piotr Żyła, a po jednym zwycięstwie na swoim koncie mają Stanisław Bobak, Krzysztof Biegun i Jan Ziobro. Łącznie, polscy skoczkowie odnieśli 93 triumfy w konkursach Pucharu Świata, co plasuje Polskę na piątym miejscu w klasyfikacji narodów. Na pierwszym miejscu znajduje się Austria z 256 zwycięstwami.
Najwięcej miejsc na podium w poszczególnych konkursach Pucharu Świata zdobył Fin Janne Ahonen, który stanął na pudle aż 108 razy. Drugie miejsce należy do Adama Małysza (92 razy w pierwszej trójce), a trzeci jest Gregor Schlierenzauer z dorobkiem 88 miejsc na podium.
Rekordzistami pod względem liczby wygranych konkursów Pucharu Świata z rzędu są Janne Ahonen, Matti Hautamaeki, Thomas Morgenstern, Gregor Schlierenzauer oraz Ryoyu Kobayashi, którzy każdy odnieśli sześć zwycięstw z rzędu.
Najstarszym i najmłodszym triumfatorem
Najstarszym zwycięzcą konkursu Pucharu Świata jest Noriaki Kasai z Japonii, który 29 listopada 2014 roku wygrał konkurs w Ruce (ex aequo ze Szwajcarem Simonem Ammannem) mając 42 lata, 5 miesięcy i 23 dni. Drugi w tej klasyfikacji jest Takanobu Okabe, który triumfując w Kuopio w marcu 2009 roku miał 38 lat, 4 miesiące i 12 dni. Trzecie miejsce zajmuje Robert Kranjec ze Słowenii, który wygrywając w marcu 2016 roku w Planicy miał 34 lata, 8 miesięcy i 2 dni.
Z kolei najmłodszym zwycycięzcą konkursu Pucharu Świata jest Kanadyjczyk Steve Collins, który w marcu 1980 roku triumfował w Lahti mając zaledwie 15 lat, 11 miesięcy i 27 dni. Było to zarówno jego pierwsze, jak i ostatnie zwycięstwo w zawodach PŚ. Pobicie jego rekordu wydaje się obecnie niemal niemożliwe, ponieważ przepisy FIS wymagają, aby uczestnicy konkursów Pucharu Świata mieli ukończone szesnaście lat.
Sukcesy drużynowe
W ramach Pucharu Świata od 1992 roku rozgrywane są także konkursy drużynowe. Najwięcej zwycięstw w zawodach tego typu odniosła reprezentacja Austrii, która triumfowała 32 razy. Polska drużyna na pierwszą wygraną musiała czekać do grudnia 2016 roku, kiedy to Piotr Żyła, Kamil Stoch, Dawid Kubacki i Maciej Kot odnieśli sukces w Klingenthal. Obecnie, polscy skoczkowie mają na swoim koncie siedem wygranych w konkursach drużynowych, co plasuje nasz zespół na szóstej pozycji w klasyfikacji wszech czasów.
Konkursy drużyn mieszanych
W sezonie 2012/13 w Lillehammer odbył się pierwszy w historii Pucharu Świata konkurs drużyn mieszanych. Japońska reprezentacja odniosła w nim zwycięstwo. Rok później najlepsi okazali się Norwegowie. Kolejną rywalizację tego typu rozegrano w sezonie 2020/21 w Rasnovie, gdzie również zwyciężyli Norwegowie.
Puchar Świata w skokach narciarskich, zainaugurowany w sezonie 1979/1980, wciąż dostarcza emocji i sportowych wrażeń zarówno kibicom, jak i zawodnikom. W każdym sezonie zawodnicy rywalizują o prestiżowe trofea, a liczne rekordy i osiągnięcia świadczą o nieustannej ewolucji i wzroście poziomu skoków narciarskich na przestrzeni lat.
| Triumfatorzy Pucharu Świata w skokach narciarskich | ||||||
| Sezon | I miejsce | II miejsce | III miejsce | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1979/1980 |  | NEUPER Hubert | | KOGLER Armin |  | BOBAK Stanisław |
| 1980/1981 | | KOGLER Armin |  | RUUD Roger |  | BULAU Horst |
| 1981/1982 | | KOGLER Armin | | NEUPER Hubert | | BULAU Horst |
| 1982/1983 |  | NYKAENEN Matti | | BULAU Horst | | KOGLER Armin |
| 1983/1984 |  | WEISSFLOG Jens | | NYKAENEN Matti |  | PLOC Pavel |
| 1984/1985 | | NYKAENEN Matti | | FELDER Andreas | | VETTORI Ernst |
| 1985/1986 | | NYKAENEN Matti | | VETTORI Ernst | | FELDER Andreas |
| 1986/1987 | | OPAAS Vegard | | VETTORI Ernst | | FELDER Andreas |
| 1987/1988 | | NYKAENEN Matti | | PLOC Pavel |  | ULAGA Primoz |
| 1988/1989 |  | BOKLOEV Jan | | WEISSFLOG Jens |  | THOMA Dieter |
| 1989/1990 | | NIKKOLA Ari-Pekka | | VETTORI Ernst | | FELDER Andreas |
| 1990/1991 | | FELDER Andreas |  | ZUEND Stefan | | THOMA Dieter |
| 1991/1992 | | NIEMINEN Toni | | RATHMAYR Werner | | FELDER Andreas |
| 1992/1993 | | GOLDBERGER Andreas | | SAKALA Jaroslav |  | KASAI Noriaki |
| 1993/1994 | | BREDESEN Espen | | WEISSFLOG Jens | | GOLDBERGER Andreas |
| 1994/1995 | | GOLDBERGER Andreas |  | CECON Roberto | | AHONEN Janne |
| 1995/1996 | | GOLDBERGER Andreas | | NIKKOLA Ari-Pekka | | AHONEN Janne |
| 1996/1997 |  | PETERKA Primoz | | THOMA Dieter | | FUNAKI Kazuyoshi |
| 1997/1998 | | PETERKA Primoz | | FUNAKI Kazuyoshi | | WIDHOELZL Andreas |
| 1998/1999 | | SCHMITT Martin | | AHONEN Janne | | KASAI Noriaki |
| 1999/2000 | | SCHMITT Martin | | WIDHOELZL Andreas | | AHONEN Janne |
| 2000/2001 | | MAŁYSZ Adam | | SCHMITT Martin | | JUSSILAINEN Risto |
| 2001/2002 | | MAŁYSZ Adam | | HANNAWALD Sven | | HAUTAMAEKI Matti |
| 2002/2003 | | MAŁYSZ Adam | | HANNAWALD Sven | | WIDHOELZL Andreas |
| 2003/2004 | | AHONEN Janne | | LJOEKELSOEY Roar | | ROMOEREN Bjoern Einar |
| 2004/2005 | | AHONEN Janne | | LJOEKELSOEY Roar | | HAUTAMAEKI Matti |
| 2005/2006 | | JANDA Jakub | | AHONEN Janne | | KUETTEL Andreas |
| 2006/2007 | | MAŁYSZ Adam | | JACOBSEN Anders | | AMMANN Simon |
| 2007/2008 | | MORGENSTERN Thomas | | SCHLIERENZAUER Gregor | | AHONEN Janne |
| 2008/2009 | | SCHLIERENZAUER Gregor | | AMMANN Simon | | LOITZL Wolfgang |
| 2009/2010 | | AMMANN Simon | | SCHLIERENZAUER Gregor | | MORGENSTERN Thomas |
| 2010/2011 | | MORGENSTERN Thomas | | AMMANN Simon | | MAŁYSZ Adam |
| 2011/2012 | | BARDAL Anders | | SCHLIERENZAUER Gregor | | KOFLER Andreas |
| 2012/2013 | | SCHLIERENZAUER Gregor | | BARDAL Anders | | STOCH Kamil |
| 2013/2014 | | STOCH Kamil | | PREVC Peter | | FREUND Severin |
| 2014/2015 | | FREUND Severin | | PREVC Peter | | KRAFT Stefan |
| 2015/2016 | | PREVC Peter | | FREUND Severin | | GANGNES Kenneth |
| 2016/2017 | | KRAFT Stefan | | STOCH Kamil | | TANDE Daniel Andre |
| 2017/2018 | | STOCH Kamil | | FREITAG Richard | | TANDE Daniel Andre |
| 2018/2019 | | KOBAYASHI Ryoyu | | KRAFT Stefan | | STOCH Kamil |
| 2019/2020 | | KRAFT Stefan | | GEIGER Karl | | KOBAYASHI Ryoyu |
| 2020/2021 | | GRANERUD Halvor Egner | | EISENBICHLER Markus | | STOCH Kamil |
| 2021/2022 | | KOBAYASHI Ryoyu | | GEIGER Karl | | LINDVIK Marius |
| 2022/2023 | | GRANERUD Halvor Egner | | KRAFT Stefan | | LANISEK Anze |
